پرونده ثبت جهانی ایذه از سال ۲۰۰۷ در فهرست موقت یونسکو قرار گرفت و از همان زمان تاکنون موضوع ثبت جهانی این منطقه تاریخی به یکی از دغدغه‌های جدی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی تبدیل شده است.
شهرستان ایذه را به عنوان یک موزه رو باز می‌شناسند منطقه ای که علاوه بر برخورداری از طبیعت بکر و منحصر به فرد از سازه‌های تاریخی ارزشمندی نیز برخوردار است که همین موضوع موجب شده تا در فهرست یونسکو برای ثبت جهانی قرار گیرد.
اشکفت سلمان، نقوش برجسته کول فرح، آثار باستانی خونگ اژدر، گوردخمه‌های مربوط به ایران باستان، کوشک نورآباد، ارگ اتابکان، روستای شمی، نقش برجسته‌های زیبا و سنگ‌نگاره‌های متعدد از جمله آثاری هستند که در این منطقه پراکنده شده‌اند و هریک از این آثار گویای آداب و رسوم، آیین‌ها، هنر و نبوغ انسان‌های ساکن در این سرزمین هستند.
اکنون پس از گذشت بیش از ۱۵ سال از پرونده ثبت جهانی ایذه، بسیاری از فعالان و دوستداران میراث و همچنین علاقمندان به تاریخ و فرهنگ می‌خواهند بدانند که این پرونده پس از سال‌ها به کجا رسید.
برخی فعالان میراث فرهنگی تعلل اداره کل میراث فرهنگی استان را از جمله عوامل مهم به نتیجه نرسیدن این پروند پس از سال‌ها عنوان می‌کنند.
فرامرز خوشاب، دوستدار میراث فرهنگی در شهرستان ایذه درباره پیگیری‌های فعالان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی ایذه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: حدود چهار سال پیش با مدیرکل وقت دفتر ثبت آثار تاریخی در وزارت میراث فرهنگی در این بار گفت‌وگو کردیم که در نتیجه آن گروهی از یونسکو از منطقه بازدید کردند و فهرستی از کاستی‌های پرونده آماده شد که پس از آن شهرداری و شورای شهر ایذه همکاری لازم را در زمینه‌های مختلف همچون ساماندهی محوطه‌ها با نظارت میراث فرهنگی داشتند.
پرونده ثبت جهانی اولویت اداره کل میراث فرهنگی استان نیست
وی ادامه داد: طی ۲ سال گذشته به رغم پیگیری‌هایی که از اداره کل میراث فرهنگی استان انجام شده است به نظر می‌رسد پرونده ثبت جهانی ایذه کنار گذاشته شده است و اولویت این اداره کل نیست.
خوشاب افزود: در حال حاضر پرونده ثبت جهانی ایذه آماده است اما هر چه برای پیگیری آن فریاد می‌زنیم گوش شنوایی وجود ندارد.
این دوستدار میراث فرهنگی در شهرستان ایذه از پیگیری این موضوع از نماینده مردم این شهرستان در مجلس شورای اسلامی نیز اشاره کرد و افزود: نماینده فعلی قول مساعد همکاری دادند اما اینکه چقدر نسبت به عملی نمودن این وعده اقدام کنند هنوز برای ما شفاف نیست با این حال همچنان نسبت به این مساله امیدوار هستیم.
انتظار فعالان میراث فرهنگی از استاندار جدید خوزستان
ین دوستدار میراث فرهنگی در شهرستان ایذه ادامه داد: در زمان استاندار سابق چندین بار موضوع این پرونده از استانداری خوزستان پیگیری شد اما استانداری تمایلی نسبت به این موضوع نشان نداد اما اکنون از استاندار جدید خوزستان انتظار داریم مساله ثبت جهانی ایذه را به عنوان یک اولویت ملی و مطالبه بین‌المللی مد نظر داشته باشند.
وی به اهمیت پرونده ثبت جهانی ایذه اشاره و خاطرنشان کرد: مسیر توسعه شهرستان ایذه از راه گردشگری می‌گذرد و باید به این مهم به عنوان موضوعی برای برون رفت این شهرستان از محرومیت‌ها توجه جدی شود.
خوشاب افزود: شهرستان ایذه کارخانه‌ای ندارد و ما نیز تمایلی به صنعتی شدن این شهرستان نداریم چراکه از یک سو توسعه صنعتی آلودگی‌های محیطی را به دنبال دارد و از سوی دیگر شهرستان ایذه با وجود ظرفیت‌های متنوع می‌توند از طریق صنعت گردشگری توسعه یابد.
مطالعات پرونده ایذه تا یکسال آینده نهایی می‌شود
سید محسن حسینی، معاون میراث فرهنگی خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر پرونده شهرستان ایذه با نام "سرزمین سنگ‌نگاره‌ها" برای ثبت جهانی انتخاب شده است.
وی شهرستان ایذه را یکی از مهم‌ترین مناطق کشور از نظر آثار باستانی و وجود سنگ‌نگاره‌ها عنوان کرد و افزود: سال‌هاست که مطالعات روی پرونده ثبت جهانی ایذه در حال انجام‌است و امیدواریم سال آینده مطالعات اولیه به طور کامل انجام و پرونده تکمیل شود تا به مرحله نهایی یعنی ثبت جهانی برسد.
براساس این گزارش ایذه از روزگار باستان تا امروز به نام‌های ایذج، اوجا، ایگه، اریگ، ایج، مالمیر یا مال امیر خوانده شده است. بعضی معتقدند نام قدیمی "اینز" و "ایزج" و "ایذه" تبدیل یافته است. به علاوه، به دلیل وجود زیج‌های بسیار در این ناحیه این شهر به نام اریگ یا ایج خوانده می‌شده است. از آثار به دست آمده ایذه از جمله نگاره‌ها و نقش برجسته‌های عیلامی (اولین حجاری‌های ایران باستان قبل از هخامنشیان) می‌توان نتیجه گرفت که آنجا مرکز مهمی در زمان عیلامی‌ها بوده است. این آثار به ۲ دسته آثار عیلام قدیم و نو تقسیم می‌شود.
